من در این محتوا شما را با موضوع بدون کلیک یا zero click و ۵ تاثیر عمدهی آن بر سئو آشنا میکنم. همچنین، چند استراتژی کلیدی برای نجات سئو در عصر بدون کلیک را با شما به اشتراک میگذارم.
جستجوهای بدون کلیک چند وقتی است که در حال رشد است و باعث افت آمار کلیک و ترافیک بعضی از سایتهای بزرگ شده است. اگر این سایتها استراتژیهای سئوی خود را متناسب با نتایج بدون کلیک تغییر ندهند، احتمالا ضربه سنگینی به سایتها وارد خواهد آمد.
با من تا انتهای این محتوا همراه باشید تا شما را با نکات مهم مربوط به zero click از تاثیرات تا بهینهسازی آشنا کنم.
بدون کلیک یا Zero Click چیست؟
بدون کلیک یا Zero Click اصطلاحی درباره جستجوهای گوگل است؛ جستجوهایی که نتیجه یا جواب آنها مستقیم در صفحه نتایج داده میشود و کاربر نیازی به کلیک بر روی لینک نتیجه برای یافتن پاسخ جستجوی خود ندارد.
احتمالا شما هم با چنین نتایجی در صفحه نتایج موتورهای جستجو SERP مواجه شدهاید که جواب سوال یا جستجوی شما را خیلی کوتاه، فوری و دقیق میدهند؛ جوری که دیگر نیازی به کلیک بر روی لینک نتیجه و ورود به سایت آن ندارید.
مثلا وقتی من عبارت «پایتخت لتونی» را در گوگل سرچ میکنم، این نتیجه ظاهر میشود:
مشاهده میکنید که گوگل تنها با نمایش یک نتیجه بسیار کوتاه، اطلاعات لازم را در همان صفحه نتایج در اختیارم قرار داد. و من فقط با خواندن این کلمه، و بدون اینکه روی لینک سایتی کلیک کنم یا وارد سایتی شوم، به پاسخ موردنیازم که «Riga» هست، رسیدم!
ورود AIO و افزایش zero click
با ورود AIO به نتایج گوگل، موضوع zero click افزایش داشته و باعث شده است کاربران در همان نتایج گوگل پاسخ خود را از سیستم هوش مصنوعی گوگل دریافت میکنند.
طبق آمار منتشر شده در سایت سمراش، ۲۵.۶٪ از جستجوهای دسکتاپ و ۱۷.۳٪ از جستجوهای موبایل به نمایش نتایج زیروکلیک یا بدون کلیک ختم میشوند؛ و این یعنی افت نرخ کلیک (CTR) و میزان بازدید سایتها!
با این اوضاع، آیا داریم به پایان قصهی کلیک در سئو نزدیک میشویم؟
۵ تاثیر مهم zero click در سئو
من در ادامه به ۵ اثر مهم Zero Click بر سئو اشاره میکنم و تکنیکهایی برای نجات سئو در عصر نتایج بدون کلیک ارائه میدهم.
۱- تاثیر زیروکلیک در کاهش CTR
هدف اصلی اکثر سایتها در سئو کسب رتبههای برتر سرپ گوگل و افزایش نرخ کلیک (CTR) است.
اما در عصر هوش مصنوعی و راهیابی نتایج چتباتهای AI به صفحه نتایج گوگل و همچنین، ارتقای گوگل در نمایش نتایج سریع و ساده در قالب فیچرها و ریچ اسنیپتها، اهداف اصلی سئو زیر سوال رفته است.
در شرایط فعلی، دیگر برای لینکهای رتبهی برتر صفحه نتایج گوگل هم تضمینی برای دریافت کلیک موردانتظار نیست.
طبق آمار منتشر شده در سایت briskon، حدود ۶۵ درصد از میزان جستجوی گوگل در سال ۲۰۲۴ منجر به هیچ کلیکی نشده است. این میزان برای جستجوهای موبایلی تا بیش از ۷۵ درصد گزارش شده است.
یکی از دلایل اصلی این اتفاق، ظهور نتایج جستجوی Zero Click است؛ نتایجی که منجر به هیچ کلیکی نمیشوند و باعث افت نرخ کلیک بسیاری از سایتهای برتر شدهاند.
مثلا به تصویر زیر و نتیجهی گوگل برای جستجوی عبارت «zero click in seo» نگاه کنید:
این نتیجه، یکی از انواع فیچرهای گوگل با نام AIO (Ai Overview) است که بدون نیاز به هیچگونه کلیکی، یک تعریف کامل و ساده از zero click را در اختیار ما قرار میدهد. این نوع فیچر باعث افت کلیک رتبههای برتر سرپ میشود.
۲- افت ترافیک ارگانیک سایتها
تاثیر دیگری که ظهور عصر zero click بر سئو دارد، افت ترافیک ارگانیک سایتها است. در این شرایط که آمار کلیک بر روی لینکهای رتبههای برتر سرپ کاهش یافته است، هر چقدر هم روی استراتژیهای سئوی سنتی کار کنید و به رتبههای برتر برسید، بازدید سایتتان افزایش پیدا نمیکند.
بر طبق تحقیقات انجام شده توسط سایت SEL (Search Engine Land)، برخی از ناشران بزرگ تولید محتوا در دنیای اینترنت، پس از ظهور AIO گوگل، بین ۱۵ تا ۲۵ درصد از ترافیک ارگانیک خود را از دست دادهاند.
۳- تاثیر zero click در کاهش نرخ تبدیل
یکی دیگر از تاثیرات منفی zero click بر عملکرد سئوی سایت، کاهش نرخ تبدیل بازدیدکننده به مشتری است. این تاثیر بهخصوص برای سایتهایی که از کانتنت هاب برای بازاریابی و فروش محصول استفاده میکنند، قابل لمس است.
وقتی کاربران روی لینک صفحات سایت شما در سرپ گوگل کلیک نکنند و وارد سایتتان نشوند، میزان کلیک روی کالتواکشنها هم کمتر میشود و درنتیجه، نرخ تبدیل کاهش پیدا میکند.
البته این افت نرخ تبدیل تا زمانی برقرار میماند که خودتان را با عصر خداحافظی با کلیک سازگار نکنید و همچنان از استراتژیهای قدیمی سئو استفاده کنید.
۴- بهبود visibility و برندسازی
ظهور نتایج بدون کلیک برای سئو خالی از لطف هم نیست و میتواند تاثیر مثبتی هم برای مارکت شما داشته باشد.
وقتی نام برند شما در نتایج zero click به نمایش دربیاید، کاربران بیشتری با برندتان آشنا میشوند و محبوبیت و اعتبار آن افزایش مییابد؛ چراکه باعث افزایش جستجوی برندتان در آینده میشود.
بنابراین، میتوان گفت نتایج جستجوهای بدون کلیک، به طور مستقیم visibility برند شما را در سرپ بهبود میدهد و به برندسازی شما کمک میکند. حتی میتوان visibility را به عنوان معیار جایگزین برای آمار کلیک برای سنجش عملکرد سئوی سایت درنظر گرفت.
اگر بدانید که برای چه کیوردهایی محتوا تولید کنید و از چه استراتژیهایی متناسب با عصر بدون کلیک استفاده کنید، تاثیرات منفی این پدیده را کاهش میدهید و از فرصتهای به وجود آمده بهره بیشتری میبرید.
۵- تغییر معیارهای سنجش سئو
وقتی تعداد کلیکهای CTR و نرخ ترافیک ارگانیک در جستجوهای بدون کلیک، به اجبار و برای اکثر سایتهای اینترنتی دچار افت میشوند، دیگر معیارهای اصیل و دقیقی برای سنجش عملکرد سئو نیستند.
در اینجا لازم است در متر و معیارهای سئو تجدید نظر کنید و از معیارهای جایگزین مثل brand visibility،engagement و business impact استفاده کنید.
چند مورد از معیارهای جایگزین مناسب برای برای سنجش عملکرد سئوی سایت در عصر بدون کلیک عبارتند از:
- معیار Total Impressions (سرچ کنسول)
- شاخص Average Position (سرچ کنسول)
- شاخص حضور در SERP Feature (سمراش یا اچرفس)
- ترافیک مستقیم (Direct Traffic) (GA4)
- ترافیک ارجاعی (Referral Traffic) (GA4)
- شاخص بازگشت سرمایه (Conversion Paths) (GA4)
- معیار Traffic Acquisition (GA4)
برای اینکه این معیارهای جدید را بهبود ببخشید، باید استراتژیهای قدیمی سئوی خود را بهروز کنید.
انواع نتایج جستجوهای بدون کلیک
نتایج جستجوی zero click شامل چند نوع از فیچرهای سرپ است که جواب فوری به جستجوی کاربر میدهند.
چند مورد از مهمترین فیچرهای بدون کلیک عبارتند از:
فیچر اسنپیت
فیچر اسنپیت (Featured Snippet) یک جعبه متن در بالای نتایج جستجوی گوگل است که جواب کوتاه، سریع و فوری به سوال یا جستجوی کاربر میدهد.
مثلا در تصور زیر فیچر اسنیپت مربوط به نتیجهی جستجوی «فول اسکیما ریچ اسنیپت چیست؟» را مشاهده میکنید:
AI Overview
فیچر دیگر گوگل که یک نتیجهی بدون کلیک را نمایش میدهد، AI Overview یا همان AIO است. این فیچر چکیدهای از محتوای چند لینک (منبع) که توسط هوش مصنوعی گردآوری و تلفیق شده است را به نمایش درمیآورد.
مثلا در تصویر زیر فیچر AIO را برای نتیجهی کوئری «ایرانی ها با ویزا کارت چه چیزهایی میتونن بخرن» را مشاهده میکنید:
باکس جواب مستقیم
باکس جواب مستقیم یا Direct Answer Box جعبهای است که در بالای نتایج گوگل نمایان میشود و یک جواب بسیار کوتاه و سریع به جستجو یا سوال کاربر میدهد.
مثلا من وقتی سوال «رونالدو چند ساله است؟» را سرچ کردم، این جواب سرراست، مستقیم و سریع به نمایش درآمد:
دقت کنید که این نتیجه در سرپ هیچ نوع لینکی به سایت خاصی نمیدهد.
پنل دانش
پنل دانش (Knowledge Panel) یک باکس اطلاعاتی عمودی است که در گوشهی صفحه نتایج ظاهر میشود و گزیدهای از بیوگرافی یک شخص، اطلاعات یک برند، موسسه و… را به نمایش میگذارد.
مثلا در تصویر زیر، پنل دانش مربوط به بیوگرافی دکتر حسابی را میبینید که با سرچ کوئری «پروفسور حسابی» به نمایش درآمده است:
این باکس هم مثل فیچرهای قبلی، یک نتیجه بدون کلیک است و به هیچ سایتی لینک نمیدهد.
بهینه سازی برای جستجوی بدون کلیک
در عصر ظهور zero click و AIO، بسیاری از استراتژیهای سنتی و قدیمی سئو که عمدتا روی جایگذاری کیورد در محتوا و درخواست بکلینک تمرکز داشتند، دیگر به تنهایی جوابگو نیستند.
شما نمیتوانید جلوی رشد هوش مصنوعی یا zero click و تاثیرات آن بر دنیای سئو را بگیرید. با این حال، میتوانید استراتژیهای سئوی خود را متناسب با این عصر تغییر بدهید و آنها را بهروز کنید.
در دوره سئو جامع استراتژیهای کاربردی آموشز داده شده است که برای عصر هوش مصنوعی و zero click نیز کار میکند. با تهیه این دوره، علمتان را متناسب با عصر جدید بهروز کنید.
در ادامه چند استراتژی مهم سئوی جدید برای بهینهسازی سایت برای جستجوهای بدون کلیک را به شما آموزش میدهم.
روی کیوردهای درست هدفگذاری کنید
پدیده بدون کلیک تمام آمار جستجوهای گوگل را دربرنگرفته است. و هنوز، بخش اعظمی از کوئریها و کیوردهای مورد جستجوی کاربران اینترنت منجر به نمایش zero clickها نمیشوند.
پس یک استراتژی مهم برای پیشبرد سئو در عصر بدون کلیک این است که روی کیوردهای درست که نتایج zero click را تریگر نمیکنند (باعث نمایش آنها نمیشوند)، تمرکز کنید.
کیوردهای بدون فیچر
یکی از انواع کیوردهای مناسب برای دریافت کلیک بیشتر، کیوردهای بدون فیچر است. منظور از کیوردهای بدون فیچر، کلمات یا کوئریهایی هستند که فیچر اسنیپتها (featured snippet) (نتایج ویژه سرپ که از نتایج سنتی متمایز هستند) را تریگر نمیکنند.
مثلا وقتی من عبارت « بهترین افزونه افزایش سرعت سایت» را سرچ میکنم، هیچ نتیجه بدون کلیک یا فیچر اسنیپتی نمایش داده نمیشود:
به این ترتیب، با رتبهگیری برای این نوع کیوردها، کلیک بیشتری دریافت میکنید و به ترافیک بالایی میرسید.
کیوردهای با فیچر
کیوردهای مناسبِ دیگر که برای دریافت کلیک در عصر بدون کلیک، کیوردهای بافیچر هستند. یعنی کیوردهایی که فیچر اسنیپتها را تریگر یا فعال میکنند؛ منتهی فیچرهایی که قابلیت کلیک دارند؛ مثل ریچ اسنیپت، local pack یا باکس PPA .
هدفگذاری روی این کیوردها باعث میشود تا بتوانید بر افت نرخ کلیک خود در عصر بدون کلیک فائق بیایید.
کیوردها یا کوئریهایی که نتایچ فیچر اسنیپت را تریگر میکنند، معمولا درباره موضوعات اساسی و پایهای هستند. مثلا عبارت «هارد چیست» که نتیجه آن را در تصویر زیر مشاهده میکنید:
برای یافتن کیوردهای فیچر باید از ابزارهای تخصصی کیورد ریسرچ یا تحقیق کلمات کلیدی استفاده کنید. در این ابزارها میتوانید از فیلتر مناسب برای جداسازی کیوردهای بافیچر استفاده کنید.
مثلا در تصویر زیر، فیلتر مربوط به «SERP Features» را در ابزار کیورد مجیگ تول مشاهده میکنید:
تولید محتوای با کیفیت
استراتژی دیگر سئو برای بهینهسازی سایت برای جستجوهای بدون کلیک، تولید محتوای با کیفیت است.
همانطور که شما هم در نتایج بدون کلیک دیدهاید، اکثر این نتایج کوتاه، مختصر و جامع هستند. مثلا من کوئری «هوش مصنوعی چیست» را در باکس سرچ وارد کردم و این باکس فیچر اسنپیت را مشاهده کردم:
همانطور که میبینید، یک جواب کوتاه، شفاف و سریع در سه خط برای سوال من به نمایش درآمده است.
اگر شما هم میخواهید محتوای سایتتان به عنوان فیچراسنیپت به نمایش دربیاید و از طریق آن کلیک و ترافیک دریافت کند، باید در تولید محتوا به این نکات دقت کنید:
- پاسخ کوتاه، شفاف و صریح به سوال مخاطب بدهید
- محتوایی متناسب با سرچ اینتنت یا هدف جستجوی کاربر تولید کنید
- روی خوانایی محتوا وقت بگذارید
- از جملات و پاراگرافهای کوتاه استفاده کنید
- از هدینگها و زیرعنوانها برای تقسیم بندی درست محتوا استفاده کنید
- از بولتگذاری یا لیست برای برشماری آیتمها استفاده کنید
- نقل قول کنید (بهخصوص از افراد شاخص و مهم)
- از تصاویر و ویدیو استفاده کنید
- برای محتوای خود table of content به کار ببرید
- لینک خروجی به سایتهای معتبر بدهید
برای اینکه بتوانید از فیچر AI Overview و چتباتهای AI لینک بگیرید و محتوایتان را در این فیچرها به نمایش دربیاورید، باید محتواهای اطلاعاتی (informational) تولید کنید.
طبق تحقیقات منتشر شده در سایت سمراش، ۹۸ درصد از محتواهایی که توسط AIO انتخاب و لینک میشوند، محتواهای آموزشی و اطلاعاتی هستند.
استفاده از اسکمیا مارک آپ
یکی از بهترین استراتژیهای سئو برای بهینهسازی سایت در عصر zero click و رشد نمایش فیچر اسنیپتهای رقابتی در نتایج گوگل، دادههای ساختاریافته و اسکیما مارکآپ است.
با کمک دادههای ساختاریافته میتوان به باتها و خزندههای گوگل در تفسیر و درک بهتر صفحات سایتتان کمک کرد. به این ترتیب، به آنها سیگنال درست برای نمایش محتوایتان در قالب فیچر اسنیپتها میدهید.
اگر ساختار محتوا یا صفحات سایت را با کدهای مناسبی از اسکیمامارکآپ به گوگل معرفی نکنید، گوگل به شیوه خودش آنها را تفسیر میکند و در سرپ به نمایش درمیآورد.
چند مورد از اسکیماهای مناسب برای بهینهسازی صفحات سایت برای نمایش در فیچراسنیپتها عبارتند از:
- اسکیمای FAQ؛ برای نمایش سوالات متداول
- اسکیمای HowTo؛ برای نمایش دستورالعملهای مرحله به مرحله
- اسکیمای محصول
- اسکیمای article
افزونه فول اسکیما ریچ اسنیپت یکی از بهترین پلاگینهای اسکیمامارآپ داخلی است که میتوانید از آن برای اسکیمای FAQ و ستاره استفاده کنید.
اگر آشنایی کافی با ابزارهای اسکیما ندارید، دوره آنلاین اسکیما را مشاهده کنید و یا آموزش اسکیما را به طور رایگان در سایت سفینه دنبال کنید.
توسعهی کانالهای ورودی ترافیک
استراتژی دیگر برای جبران تاثیرات منفی جستجوهای zero click در کاهش نرخ ترافیک، توسعهی کانالهای ورودی ترافیک به سایت است.
به قول ووا فلدمن، مدیر عامل Freemius (پلتفرم تجاریسازی برای توسعهدهندگان افزونهها و قالبهای وردپرس)، «اگر گوگل ترافیک کمتری برای شما ارسال میکند، وقت آن است که دست از تکیه کردن روی یک منبع بردارید و یک استراتژی مطمئنتر بسازید. توسعه کانالهای ورودی ترافیک به شما در کاهش وابستگی به جستجوی ارگانیک گوگل کمک میکند.»
من در ادامه به ۳ مسیر اصلی که برای توسعه کانالهای جذب ترافیک به سایت میتوانید استفاده کنید، اشاره میکنم.
۱. شبکههای اجتماعی
یکی از بهترین کانالهای ورود ترافیک به غیر از گوگل و موتورهای جستجو، شبکههای اجتماعی است. آمار استفاده از شبکههای اجتماعی در ایران و جهان بسیار بالاست. و این یک فرصت عالی برای سرمایهگذاری سئو و جذب ترافیک است.
با فعالیت مستمر در شبکههای اجتماعی، و اشتراکگذاری لینک محصولات یا محتواهای جدید سایت در صفحات مجازی میتوانید از طریق دنبالکنندهها و کاربران این شبکهها ترافیک جذب کنید.
چند شبکه اجتماعی پربازده به عنوان کانال جذب ترافیک عبارتند از:
- یوتیوب
- آپارات
- فیسبوک
- لینکدین
- اینستاگرام
اگر روی سئوی محلی هم کار کنید و از طریق local listing در بالای صفحه سرپ قرار بگیرید، ترافیک بیشتری جذب هم خواهید کرد. مثل نمونهی زیر که نتیجهی جستجوی کوئری «بازار گل لنگرود» است:
در این تصویر میبینید که چندین صفحهی شبکه اجتماعی اینستاگرام در رتبههای برتر سرپ قرار دارند.
چتباتهای هوش مصنوعی AI
سئو و هوش مصنوعی حالا دیگر در هم تنیده شدهاند. طبق مطالعه منتشر شده در سایت اچرفس، میزان ۶۲ درصد از سایتها از AI ترافیک دریافت میکنند.
این مطالعه روی یک نمونهی ۳۰۰۰ تایی از سایتهای مختلف انجام شده است. و نتیجهی آن نشان میدهد که حداقل یک کاربر از کانال چتبات هوش مصنوعی وارد این سایتها شده و از آنها بازدید کرده است.
طبق این آمار، چتباتها و AIO کانال مناسبی برای جذب ترافیک هستند که باید برای بهینهسازی سایت خود مدنظر قرار دهید.
ایمیل مارکتینگ
کانال دیگر برای جذب ترافیک به غیر از گوگل، ایمیل مارکتینگ است. به جای اینکه بنشینید، دست روی دست بگذارید و منتظر جستجوی کاربران باشید، خودتان دست بهکار شوید و آنها را از طریق ایمیل به بازدید از سایت خود دعوت کنید.
برای این کار، هر محتوا یا رویداد جدید مثل کمپینهای تبلیغاتی یا تخفیفهای مناسبتی را از طریق ایمیل به مخاطبین خود اطلاع دهید.
تکلیف سئو در عصر نتایج zero click چیست؟
شاید خیلیها تصور کنند که ظهور نتایج جستجوهای Zero Click و AIO در صفحه نتایج گوگل، سئو را به لبه پرتگاه نزدیک میکند. اما واقعیت چیز دیگریست.
به این آمار دقت کنید:
- آمار سرچ گوگل در سالهای اخیر در حال افزایش است و روزانه حدود ۱۳.۵ میلیارد جستجوی گوگل ثبت میشود.
- تنها ۲۰٪ از جستجوهای دسکتاپ و موبایل منجر به نمایش فیچر اسنیپتها شدهاند (اغلب برای کوئریهای informational).
- تنها ۱۴ درصد کوئریهای جستجو باعث تریگر یا نمایش نتایج AIO میشوند (SEMrush).
- بیش از ۹۳.۵ درصد از سهم بازار جستجوی اینترنت در دست گوگل است (Search Engine Land).
- بیشترین درآمد گوگل در سال ۲۰۲۴ از تبلیغات google ads بوده است (statista).
تمامی این آمار نشان میدهد که رشد گوگل همچنان بر قوت خود باقیست و این موتور جستجوی غولپیکر به راحتی سهم بازار ارزشمند خود که در دست سئو است را رها نمیکند.
نتایج بدون کلیک فاقد لینک نیستند!
درست است که بعضی از نتایج بدون کلیک مثل پاسخ مستقیم خالی از هرگونه لینک به سایت یا صفحهای هستند، اما تمامی این نتایج فاقد لینک نیستند. مثلا AIOها یا فیچر اسنیپتها همچنان به لینک صفحات سایتهایی که از محتوای آنها برای ارائه پاسخ استفاده کردهاند، اشاره میکنند.
مثلا در تصویر زیر میبیند که در نتیجه AIO زیر برای هر کدام از پاسخها، لینک مربوط به سایتی که این نتایج از آنجا گردآوری شده، اشاره شده است:
به خصوص در باکس آبی رنگ سمت چپ مشاهده میکنید که همانند نتایج سنتی سرپ به صفحات سایتها لینک میدهد. کاربر با کلیک روی هر کدام از این لینکها میتواند وارد سایتی که محتوای مربوطه را تولید کرده شود و از آن بازدید کند.
سخن آخر
افزایش آمار جستجوهای بدون کلیک در کنار افزایش جستجوهای چتباتهای هوش مصنوعی در سالهای گذشته، جوی از نگرانیها را در دنیای سئو و بازاریابی دیجیتالی به راه انداخته است.
این رشد صعودی جستجوهای بدون کلیک مثل AIOها باعث افت نرخ کلیک و حتی ترافیک بعضی از سایتها شده است.
بدیهی است که نمیتوان جلوی رشد هوش مصنوعی و نمایش فیچرها توسط گوگل را گرفت و کاربران را از این مدل جستجوها منصرف کرد.
اما در عوض، میتوان استراتژیهای سنتی سئو را تغییر داد و استراتژیهای جدیدی برای تطبیق با عصر جدید بدون کلیک طراحی کرد.
من در این محتوا به چند استراتژی جدید سئو برای بهینهسازی سایتها در عصر بدون کلیک اشاره کردم. با این حال، برای بهروز کردن دانش سئوی خود و یادگیری استراتژیهای جدیدتر میتوانید از دوره آموزشی جامع سئوی سفینه استفاده کنید.
مهدی محمدی
مدرس و مشاور سئو
مهدی محمدی موسس و مدیر آکادمی سئو سفینه است. کار اصلی مهدی محمدی آموزش سئو است.